Tytuł aktu:

Rządowy projekt ustawy o zasadach realizacji zadań finansowanych ze środków europejskich w perspektywie finansowej 2021-2027

Krótki opis charakteru projektu, kontekstu, przewidywanego procesu legislacyjnego, znaczenia dla sektora i poziomu zaangażowania w ramach monitoringu, prognoza skutków:

Projekt ustawy określa kluczowe ramy prawne realizacji umowy partnerstwa określającej strategię wykorzystania środków unijnych przyznanych Polsce (wynoszących prawie 76 miliardów EUR), w tym wdrażanie  programów z zakresu polityki spójności. Konieczność opracowania nowej ustawy wynika z rozpoczęcia w 2021 roku nowej, siedmioletniej perspektywy finansowania polityki spójności z budżetu Unii Europejskiej, w oparciu o nowy pakiet unijnych aktów prawnych regulujących zasady wdrażania tej polityki.

Z kolei w związku z wejściem w życie rozporządzenia unijnego 2021/241 ustanawiającego Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (RRF), w projekcie wprowadza się również, poprzez zmianę ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, przepisy szczegółowe dotyczące Krajowego Planu Odbudowy (KPO) m.in. w zakresie struktury systemu instytucjonalnego, wyboru i sposobu realizacji przedsięwzięć, finansowania inwestycji i przedsięwzięć, monitorowania realizacji KPO czy też działań kontrolnych i audytowych.

Dla podmiotów z branży rozwojowej najistotniejsze będą zmiany wprowadzone w zakresie uzyskiwania dofinansowania projektów, m.in.:

• określenie minimalnego czasu trwania naboru wniosków, tj. co najmniej 40 dni;
• możliwość wprowadzania zmian do projektu objętego dofinansowaniem;
• ograniczenie w dokonywaniu zmian regulaminu projektu;
• wprowadzenie możliwości skorygowania oczywistej omyłki z urzędu na etapie protestu odnośnie projektów wybranych do dofinansowania;
• wprowadzenie usprawnień dotyczących zgłaszania zastrzeżeń przez beneficjenta;
• wprowadzenie możliwości odmowy zawarcia umowy o dofinansowanie projektu lub podjęcia decyzji o dofinansowaniu projektu przez właściwą instytucję w uzasadnionych przypadkach;
• umożliwienie unieważnienia postępowania w zakresie wyboru projektów;
• rozszerzenie katalogu osób, które mogą składać wyjaśnienia instytucji kontrolującej;
• możliwość przeprowadzenia kontroli bez obecności beneficjenta lub osoby reprezentującej beneficjenta;
• możliwość wystąpienia przez instytucję kontrolującą do właściwego miejscowo komendanta Policji z wnioskiem o pomoc jeżeli jest to niezbędne do przeprowadzenia kontroli;
• możliwość weryfikacji stanu realizacji projektu z wykorzystaniem zaawansowanych technologicznie narzędzi analitycznych i narzędzi rejestrujących obraz i dźwięk, w tym danych satelitarnych.

Projekt ustaw będzie mieć istotny wpływ na podmioty branży rozwojowej, które zamierzają w okresie od 2022 do 2027 roku wnioskować o dofinansowanie z funduszy europejskich. Projekt przewiduje kilka pozytywnych rozwiązań dla potencjalnych beneficjentów, przykładowo możliwość wprowadzania zmian do projektu objętego dofinansowaniem, ponieważ taka opcja pozwoli na lepsze dostosowanie projektu do dynamicznie zmieniających się realiów biznesu. Za pozytywne należy również uznać dodanie możliwości zgłaszania zastrzeżeń drogą elektroniczną oraz ograniczenie dokonywania zmian w regulaminie projektu. Jednocześnie projekt ustawy przewiduje szereg rozwiązań o negatywnych skutkach dla przedsiębiorców. Za takie należy uznać m.in. możliwość unieważnienia postępowania z powodu istotnej zmiany okoliczności z równoczesnym brakiem definicji „istotnej zmiany okoliczności” czy rozszerzenie uprawnień właściwej instytucji kontrolującej o przeprowadzenie kontroli bez obecności beneficjenta.

Kluczowe zapisy

Kluczowymi zapisami dla branży rozwojowej będą zmiany wprowadzone w procedurze uzyskiwania dofinansowania, z czego najważniejsze to:

• określenie minimalnego czasu trwania naboru wniosków, tj. co najmniej 40 dni (dotyczy konkurencyjnego wyboru ofert);
• możliwość wprowadzania zmian do projektu objętego dofinansowaniem przez beneficjenta, jeżeli zmiany nie spowodowałyby negatywnej oceny projektu lub pod warunkiem, że zmiany wynikać będą z wystąpienia okoliczności niezależnych od beneficjenta, których nie mógł przewidzieć działając z należytą starannością oraz właściwa instytucja uzna, że zmieniony projekt w wystarczającym stopniu będzie się przyczyniał do realizacji celów programu;
• ograniczenie w dokonywaniu zmian regulaminu projektu o ile nie zajdzie konieczność dokonania zmian wynikająca z odrębnych przepisów, w postaci:
  • braku możliwości zmiany regulaminu w zakresie wskazania sposobu wyboru projektów do dofinansowania,
  • braku możliwości zmiany kryteriów wyboru projektu po wpłynięciu pierwszego wniosku o dofinansowanie w ramach naboru (ewentualnie dokonanie zmiany przed tym zdarzeniem skutkować powinno wydłużeniem terminu składania wniosków o dofinansowanie projektu),
• wprowadzenie możliwości skorygowania oczywistej omyłki z urzędu na etapie protestu odnośnie projektów wybranych do dofinansowania celem efektywniejszej realizacji prac związanych z rozpatrzeniem protestu,
• wprowadzenie następujących usprawnień:
  • możliwości elektronicznego zgłoszenia zastrzeżeń przez beneficjenta do stwierdzonych nieprawidłowości pokontrolnych,
  • określenie terminu, w ramach którego instytucja kontrolująca po rozpatrzeniu zastrzeżeń zobowiązana jest do sporządzenia ostatecznej informacji pokontrolnej (nie dłużej niż 10 dni roboczych).
• w uzasadnionych przypadkach, w tym jeżeli zachodzi obawa wyrządzenia szkody w mieniu publicznym, w szczególności gdy w stosunku do wnioskodawcy toczy się postępowanie karne lub karne skarbowe, możliwość odmowy zawarcia umowy o dofinansowanie projektu lub podjęcia decyzji o dofinansowaniu projektu przez właściwą instytucję;
• unieważnienie postępowania w zakresie wyboru projektów - m.in. jeżeli wystąpiła istotna zmiana okoliczności powodująca, że wybór projektów do dofinansowania nie leży w interesie publicznym, czego nie można było wcześniej przewidzieć;
• rozszerzenie katalogu osób, które mogą składać wyjaśnienia instytucji kontrolującej w związku z podejrzeniem wystąpienia nadużycia finansowego lub złożenia przez beneficjenta niewystarczających wyjaśnień – możliwość zwrócenia się przez instytucję kontrolującą do uczestników projektu, ostatecznych odbiorców czy podwykonawców celem złożenia wyjaśnień lub udostępnienia dokumentów dotyczących realizacji projektu;
• możliwość przeprowadzenia kontroli bez obecności beneficjenta lub osoby reprezentującej beneficjenta np. gdy instytucja kontrolująca posiada informacje wskazujące na możliwość popełnienia przez podmiot kontrolowany nadużycia finansowego lub jeśli beneficjent albo reprezentująca go osoba nie stawili się na czynność oględzin;
• możliwość weryfikacji stanu realizacji projektu z wykorzystaniem zaawansowanych technologicznie narzędzi analitycznych i narzędzi rejestrujących obraz i dźwięk, w tym danych satelitarnych.

Konsultacje:

Etap przeprowadzania konsultacji publicznych zakończył się.

Proces legislacyjny:

Projekt ustawy został 25 marca 2022 r. przekazany Prezydentowi i Marszałkowi Senatu.

Aktualizacja wynikająca z przebiegu procesu legislacyjnego:

29 kwietnia 2022 r. ustawę przekazano Prezydentowi do podpisu.